Allez, En Route!
Samen met de bewoners en heel wat buurtpartners neemt de Stad Gent de Dampoortwijk in Sint-Amandsberg onder handen. Er is met het stadsvernieuwingsproject En Route plaats om pleinen, straten en parken te vernieuwen. Ook het sociale, culturele en handelsleven krijgen veel aandacht. De Stad wil met dit stadsvernieuwingsproject bijdragen tot een buurt waarin bewoners elkaar gemakkelijk kunnen ontmoeten en mee helpen bouwen aan hun wijk van morgen.
Tijdens de eerste fase van het stadsvernieuwingsproject kwamen al heel wat ideeën rond stadsvernieuwing naar boven, van bewoners, van stadsmedewerkers, van experten. Daar is het Gentse studiebureau Maat-ontwerpers mee aan de slag gegaan. Het resultaat is een langetermijnvisie voor de wijken Dampoort en Sint-Amandsberg, met vaak gedurfde dromen, wensen en ideeën. Deze visie kwam tot stand met medewerking van de Vlaamse Gemeenschap.
De omgeving van het Heilig Hartplein is één van de concrete ingrepen die sogent realiseert binnen ‘En Route’. Andere projecten van sogent zijn Cohousing Bijgaardehof, het bijhorende Bijgaardepark en de Wasserij der Vlaanderen.
Heilig Hartplein, het kloppende hart van Dampoort
Het Heilig Hartplein is één van de focusplekken van En Route. Het plein zou het kloppend hart kunnen worden van de Dampoortwijk. Een plek waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten, die gemakkelijk bereikbaar is en waar plaats is om te ontspannen… kortom: een echt centrum! Het Heilig Hartplein, de Heilig Hartkerk zelf en de ruimte er omheen hebben alle troeven om deze rol te vervullen.
Sogent ging op zoek naar een ontwerpteam dat samen met de Stad Gent deze herinrichting kan vormgeven. In een eerste fase konden geïnteresseerde ontwerpteams zich aanbieden. Vijf teams werden geselecteerd worden op basis van hun kennis en ervaring met gelijkaardige opdrachten. Zij maakten in een tweede fase een wedstrijdontwerp op, waaruit het ontwerp van De Smet-Vermeulen, Tractebel, Juxta en Stijn Oosterlynck er als beste uit kwam.
Het ontwerp
We blazen de Heilig Hartkerk nieuw leven in! Tot nu toe had de kerk één toegang recht tegenover het Heilig Hartplein, zonder interactie met het plein, de tuin of de pastorij. Daar willen we verandering in brengen.
Door de zijgevels open te maken en glazen wanden te plaatsen achter de zware gevel, wordt er een visuele verbinding gemaakt tussen plein en tuin: van op het plein kan je door de kerk kijken naar de gemeenschappelijke pastorijtuin en omgekeerd. Het nieuwe houtskeletvolume trekt zich terug van de bestaande buitengevel, wat ervoor zorgt dat er een overdekte gaanderij ontstaat tussen de glazen wand en de oude gevel. Omdat het nieuwe volume zich terugtrekt van de bestaande contouren van de kerk, blijft de oorspronkelijke omvang van de kerk zichtbaar en voelbaar.
Op het gelijkvloers komt een solidair buurtrestaurant en een buurtkeuken. De voormalige sacristieën en het koor worden omgetoverd tot ruimtes voor kleinschalige activiteiten, waar de plaatselijke jeugdbeweging gebruik van kan maken. Als kers op de taart krijgt de kerk een nieuwe verdieping waar grotere buurtgerelateerde activiteiten kunnen plaatsvinden.
De renovatie en restauratie gebeuren met respect voor de architectuur en de geschiedenis. Bestaande materialen waaronder de kleurrijke cementtegels, werden uitgebroken en geschonken aan de buurt via vzw Pastory. Zo krijgen ze een tweede leven. Er is ook oog voor duurzame oplossingen: zo zal de kerk gedurende 90% van de tijd verwarmd worden via een warmtepomp en wordt het regenwater gerecupereerd.
De link met de oude pastorij mag niet ontbreken. Een groep bevlogen buurtbewoners, vzw Pastory, zette deze plek enkele jaren geleden opnieuw op de kaart. Hier wordt verder ingezet op activiteiten die kleinere ruimtes en een huiselijke sfeer vragen zoals co-werken, vergaderen, een buurtliving, een donkere kamer, enz. Na de renovatie neemt de vzw opnieuw haar intrek in de pastorij en zal ook het buurtnestje, een laagdrempelige ontmoetingsplek, naar hier verhuizen.
Het gebouw wordt brandveilig gemaakt, de technische installaties worden vernieuwd, de achter- en uitbouw worden integraal aangepakt en de centrale ingang verhuist naar de tuinzijde onder de vorm van een overdekte inkomruimte. Het ontwerp legt de focus op een heel aantal meer technische ingrepen en het bewaren van de huiselijkheid en authenticiteit van de oude pastorijwoning.
Uitvoering
De werken aan de Heilig Hartkerk worden uitgevoerd door aannemer TM Vandendorpe – Van Laere, voor de renovatie van de pastorijwoning werd Monument Vandekerckhove NV geselecteerd. De werken aan het kerkgebouw zijn volop bezig. Wie op het Heilig Hartplein passeert, zal zien dat er reeds nieuwe boogvormige gevelopeningen werden gemaakt, de gevelrestauratie in uitvoering is en ook het nieuwe houten volume aan de binnenzijde vorm krijgt. De werken aan de oude pastorijwoning werden begin maart opgeleverd en de sleutel werd overgedragen aan de gebruikers, vzw Pastory, die het gebouw opnieuw onder hun hoede zullen nemen.
Timing
Aanstelling ontwerpteam
Begin 2018 werd uit vijf wedstrijdontwerpen het ontwerpteam De Smet-Vermeulen, Tractebel, Juxta en professor Stijn Oosterlynck gekozen. De opdracht werd opgedeeld in twee grote fasen. De eerste stap betrof het opstellen van een masterplan voor het plein, de kerk en de pastorij zodat er een totaalvisie is voor het hele project.
Opmaak ontwerp kerkgebouw en pastorijwoning
Deze gebouwen werden prioritair uitgewerkt, omwille van de hieraan gekoppelde EFRO-steun.
Start van de werkzaamheden aan kerkgebouw en pastorijwoning
Einde werken pastorijwoning
Einde werken kerkgebouw
Start omgevingsontwerp
Buurtbewoners en stakeholders zullen via een participatietraject betrokken worden om samen de Heilig Hartsite verder vorm te geven.
Zowel de kerk als de pastorij krijgen langs de buitenzijde opnieuw een fris uiterlijk. De gevels worden gereinigd en hervoegd, de daken werden (gedeeltelijk) vernieuwd en ook de bakgoten en regenwaterafvoeren worden hersteld. Verder zullen we ook herstel- en restauratiewerken uitvoeren aan de natuursteenelementen en de bestaande ornamenten. Zo wordt het stadsvernieuwingsproject ook zichtbaar langs de buitenzijde, zonder dat we raken aan de historische beeldwaarde van kerk en pastorij.
