Een onderbenutte site
Ondanks de strategische ligging op het scharnierpunt tussen het havengebied en de binnenstad bleef deze site in het noorden van Gent lange tijd overwegend onbebouwd. Dit had verschillende redenen. Eerst en vooral zorgden de ontwikkelingen uit het verleden langsheen de Wiedauwkaai en de Nieuwevaart, in combinatie met het spoor naar de haven, voor een geïsoleerde ligging van dit omvangrijk rest- en randgebied.
De versnipperde eigendomsstructuur en de waterzieke ondergrond bemoeilijkten daarenboven verdere ontwikkeling. De bodem langsheen het spoor was ook sterk vervuild geraakt, doordat bij de aanleg van de spoorwegen op deze plek dwarsliggers werden behandeld op een grootschalige creosoteerwerf van de NMBS. Verspreid over de ganse site, bevonden zich tenslotte ook enkele kleinschalige woonclusters. De meeste woningen waren door de geplande bedrijvigheid niet langer leefbaar.
Twee vliegen in één klap
Om te weten te komen hoe de toekomst voor de site er moest uitzien, liet de Stad Gent in 2007 en 2008 een inrichtingsstudie, een marktstudie, een verkennend bodemonderzoek en een haalbaarheidsstudie uitvoeren. Op basis van de resultaten daarvan, uitte de stad de wens om de site op twee sporen te herwaarderen. Een eerste krachtlijn moest zich toespitsen op de realisatie van een regionaal bedrijventerrein. Daarnaast zou er langs de rivier De Lieve volwaardige natuur ontwikkeld worden.
Om die toekomstvisie te realiseren, sloot de Stad Gent in november 2009 een bijzondere samenwerkingsovereenkomst met sogent (toen nog het AG SOB). Een eerste opdracht voor het stadsontwikkelingsbedrijf bestond erin een onteigeningsplan uit te voeren. Via minnelijke en gerechtelijke verwerving en afbraak van de bestaande woningen, maakte sogent de site klaar voor haar tweede leven. Een jaar later werd een samenwerkingsovereenkomst opgesteld met de NMBS, eigenaar van een deel van de gronden.
Van Merovingers tot middeleeuwers
Hoewel onderbenut in de recente geschiedenis, bleek dit gebied intensief gebruikt in een verder verleden.
Hoger gelegen gronden zoals deze site, in de onmiddellijke nabijheid van stromend water, bleken in de vroege prehistorie erg gewild als locaties voor nederzettingen. Daarom werden reeds in 2008 proefsleuven gegraven. Dit eerste kleinschaliger onderzoek bracht archeologische resten uit de metaaltijden, de Romeinse tijd en de middeleeuwen aan het licht. Op basis van deze eerste vondsten, werd beslist om in het najaar van 2015 een ruimer archeologisch onderzoek uit te voeren.
Ter hoogte van de Zeilschipstraat werd in december 2015 bij opgravingen een bewoningssite ontdekt met een dertiental structuren waarvan minstens vijf hoofdgebouwen verspreid over verschillende fases. Naast deze volmiddeleeuwse plattegronden werden er vijf waterputten uit diezelfde periode aangesneden. In het zuidwesten van de opgraving kwamen vier romeinse brandrestengraven aan het licht. Drie van deze graven bevatten een kommetje of schaaltje als bijzetting. Naast de nederzettingssporen en het aardewerk uit de crematiegraven heeft de opgraving nog tal van bijzondere vondsten opgeleverd waaronder een Merovingische schijffibula.
Duurzame plannen
De drie ontwikkelaars (sogent, de Stad Gent en de NMBS) ontwikkelen deze site als een duurzaam bedrijventerrein voor KMO’s. De voorkeur gaat daarbij uit naar maakbedrijven met een hoge tewerkstelling.
Duurzaamheid vertaalt zich in dit project op drie niveaus: de inrichting, de uitgifte en het beheer.
Dankzij een doordachte infrastructuur is het bedrijventerrein goed bereikbaar zijn. Daarbij is ook rekening gehouden met fietsverkeer en openbaar vervoer. Naast de groene fietsas worden rondom de bedrijfskavels wadi’s en grachten aangelegd voor het beheer van het oppervlaktewater. Dit heeft het groene karakter van het bedrijventerrein versterkt.
De beschikbare bedrijfsgronden worden in verschillende fasen op de markt gebracht. Geïnteresseerde bedrijven worden gescreend op basis van stedenbouwkundige randvoorwaarden en vestigingsvoorwaarden. Aangezien de beschikbare bedrijventerreinen schaars worden, verzekert de Stad Gent er zich op deze manier van dat bedrijven die hoog scoren op vlak van tewerkstelling en duurzaamheid zich hier kunnen vestigen. Maar het plan van aanpak voor de uitgifte van de bedrijfskavels, biedt ook voor de bedrijven heel wat voordelen. Zo krijgt elke bedrijf een individueel begeleidingstraject bij de opmaak van de bouwplannen met focus op energie.
Wat het beheer betreft, wordt het bedrijventerrein optimaal ontwikkeld opdat al het groen centraal kan worden aangelegd en beheerd. Ook zullen alle bedrijven een CO2-neutraal elektriciteitsverbruik kennen.
Infrastructuur
Na de sloop van de bestaande bebouwing en het archeologisch onderzoek, kon in september 2015 het startsein gegeven worden voor de infrastructuurwerken. Om deze te realiseren werd door sogent Verhelst Aannemingen uit Oudenburg aangesteld als uitvoerder.
De werken bestonden uit drie onderdelen. Eerst en vooral werd een rondweg aangelegd die op twee plaatsen aantakt op de Wiedauwkaai en het bedrijventerrein goed bereikbaar maakte. De aanleg van de luswegen zorgden op hun beurt voor een betere toegankelijkheid van de bedrijfskavels. Tenslotte werd er ook langs de rivier De Lieve een groenas aangelegd om het bedrijventerrein zo aangenaam mogelijk te maken als werkplek.
Natuurherontwikkeling
Langs het bedrijventerrein werd ook een natuurherontwikkelingsproject uitgevoerd om de belangrijkste waterloop binnen het gebied, de Lieve, op te waarderen. Naast het nieuwe bedrijventerrein kwam ook een groene fiets- en wandelas van 4,5 hectare langs de Lieve. Dit maakt werken in een groene, aangename omgeving mogelijk.
