De voormalige FNO-site in de Gentse Bloemekenswijk ondergaat de komende jaren een grondige metamorfose. De naam FNO verwijst naar ‘Filature Nouvelle Orléans’, de voormalige katoenspinnerij die op het terrein was gevestigd. Dit project maakt deel uit van het programma Het Getouw.
Situering
De FNO-site is gelegen in het noorden van de stad en is ongeveer 2,4 hectare groot. Het gebied ligt geprangd tussen de Bloemekenswijk enerzijds en het KMO- en industriegebied ten zuiden van de Wondelgemse Meersen anderzijds. Ten noordoosten wordt de site begrensd door het Bloemekenspark en de Lieve, ten zuidwesten door de gebouwen en de evacuatieweg van de brandweer.
Sogent onderzoekt de herbestemming
In het voorjaar van 2021 startten sogent samen met de stadsdiensten een scenario-onderzoek ter voorbereiding van de herbestemming van de FNO-site.
Op de site wordt gezocht naar een optimale balans tussen wonen gecombineerd met buurt ondersteunende-, economische- en/of onderwijsfuncties. De validatie van het erfgoed, het realiseren van een kwalitatief en toegankelijk openbaar domein en de verankering van de site met de buurt en haar bewoners zijn hierbij cruciale puzzelstukken.
Om dit onderzoek te voeren, stelde sogent een aantal experts/bureaus aan met uiteenlopende competenties namelijk: TV Humbble-Propolis-Dhooge&Meganck Architectuur-Sabine Okkerse. Zij voerden samen met sogent en de stadsdiensten een uitgebreid scenario-onderzoek. Dit moet ons in staat stellen onderbouwde keuzes te maken over de invulling van de site. De FNO-site moet immers een voorbeeld van verweving worden voor Gent en daarbuiten.
Hoe betrekken we de buurt?
Er is een wijkprojectgroep opgestart, bestaande uit de bewoners van de Bloemekenswijk, die dient als klankbordgroep om het onderzoek bij te staan. De wijkprojectgroep gaf het bureau reeds diverse randvoorwaarden mee die vanuit het buurtperspectief belangrijk zijn zoals geen extra verkeer, zoveel mogelijk groen behouden, voldoende sociale controle en extra ruimte voor ontmoeting op de site.
Eindresultaat van het haalbaarheidsonderzoek
De programmastudie toont aan dat de FNO-site de mogelijkheid heeft om verschillende stedelijke functies te combineren op de site en zo op een gebalanceerde manier plaats kan bieden aan een combinatie van wonen, werken, studeren, ontspannen en verpozen voor de aangrenzende wijk en voor de stad.
De beschermde erfgoedgebouwen dienen in eerste instantie gerestaureerd en herbestemd te worden met functies die passen bij de ruimtelijke kwaliteiten van de ruimtes die er zijn. Er wordt dus niet gedacht aan het inpassen van woningen, maar eerder gekeken naar functies die de grootte van de ruimtes beter kunnen benutten, zoals ruimte voor onderwijs, maak-economie, kantoren en eventueel ruimte voor jeugd, sport en cultuur.
Daarnaast is er ook aandacht voor erfgoed, belangrijk om die in waarde te laten, dit in combinatie met bijvoorbeeld een nieuwe (buurt)functie.
Tot slotte heeft de studie aandacht voor de verbindingen met de Bloemekenswijk. De site moet goed bereikbaar zijn, enerzijds een duidelijke toegangsweg voor wagens en anderzijds een zachte verbinding voor fietsers en voetgangers. Dit in combinatie met een slim aangelegd openbare plek waar iedereen zich thuis voelt.
Wil je meer weten over het onderzoek? Bekijk dan deze samenvatting.
Eerste stap in de herontwikkeling: Manchestergebouw
De opgave tot herbestemming is complex en zal niet in één beweging (kunnen) plaatsvinden. Het project wordt doordacht en gefaseerd aangepakt waarbij er ruimte is voor vooruitschrijdend inzicht zodat er maximaal tegemoet kan worden gekomen aan toekomstige noden en opportuniteiten.
Als eerste cruciale stap in de herontwikkeling, wordt van start gegaan met het Manchestergebouw. Dit gebouw, als grootste gebouw op de site, heeft het meest ontwikkelbare vierkante meters en heeft daardoor een grote impact op het geheel. Voor de herbestemming ervan wenst sogent en de Stad een alliantie aan te gaan met een Publieke Partner om het gebouw in ere te herstellen en nieuw leven in te blazen. Er wordt gezocht naar een gemengde invulling: een gecombineerde invulling van onderwijs, maak-economische activiteiten en eventueel buurtvoorzieningen. Bekijk hier de oproep en de voorwaarden.
Historiek
PFAS verontreiniging op de FNO-site
Bij het bodemonderzoek werd eind 2022 een PFAS-verontreiniging vastgesteld op de site. Omwonenden werden door de Stad Gent persoonlijk geïnformeerd en kregen het advies om enkele tijdelijke voorzorgsmaatregelen of ‘no regret’-maatregelen te nemen. Het speelpleintje in de Roggestraat en de parkzone zijn veilig en kunnen gewoon gebruikt worden. De resultaten vragen nog bijkomend onderzoek om de verontreiniging verder in kaart te brengen. Hier kan je meer informatie vinden.
De FNO-site zal pas ontwikkeld kunnen worden tot een nieuw stadsdeel ná het uitvoeren van de saneringswerken. De sanering is voorlopig gepland in 2025. Waar mogelijk zullen we de sanering en de toekomstige ontwikkeling wel op elkaar afstemmen. De inrichting van het openbaar domein (bijvoorbeeld waterinfiltratiezones en hemelwatervoorzieningen) moeten immers dusdanig ontworpen zijn de verontreiniging zich niet verder kan verspreiden.
Participatie: klankbordgroep wordt opgestart
Het bureau koppelde tussentijds de resultaten terug naar de ruimere wijk op 14 november 2021 tijdens een inloopmoment op de site.
Start scenario-onderzoek
In het voorjaar van 2021 startten sogent samen met de stadsdiensten een scenario-onderzoek ter voorbereiding van de herbestemming van de FNO-site.
In handen van de Stad Gent
In 2002 kocht de stad Gent een eerste deel van de terreinen tussen de Nieuwevaart en de Roggestraat aan. Dit eerste deel omvat de gronden van de nieuwe brandweerkazerne, een deel van het Bloemekensparkt en het Manchestergebouw. In 2006 werd het tweede deel van de site eigendom van de Stad: de toegangsgebouwen, de oude burelen met de spinnerij en de katoenloodsen.
In 2002 nam de Stad de beslissing om de hoofdbrandweerkazerne van de Academiestraat in het centrum naar de FNO-site te verhuizen. De nieuwbouw naast het Manchestergebouw aan de kant van de Roggestraat werd opgeleverd in 2006. De verwilderde boomgaard en de volkstuintjes in het zuiden van de site werden omgevormd tot een buurtpark.
FNO-site verkocht aan Brusselse projectontwikkelaar
In 1990 werd de volledige site verkocht aan de Brusselse projectontwikkelaar Immoperel. Verschillende delen van de fabriek kwamen leeg te staan. Verval trad in en de stookplaats, de machinekamer en de paardenstal. Een van de katoenloodsen werd zonder vergunning gesloopt. De sloop van het Manchestergebouw werd net op tijd een halt toegeroepen.
Op 3 januari 1995 werden het Manchestergebouw, de kantoorgebouwen uit 1896 en 1907, de schoorsteen en de oude katoenloodsen beschermd als monument.
Crisis in de textielsector
Vanaf de jaren 1960 ging het echter minder goed met de Belgische katoenindustrie. FNO schakelde eerst nog over op de verwerking van synthetische vezels, maar werd in 1972 overgenomen door de UCO-groep. Door de aanhoudende crisis in de textielsector werden de activiteiten steeds verder afgebouwd. In de jaren 1980 verdween de naam FNO geleidelijk en werd de site effectief een deel van UCO-Maïsstraat.
Fusie is een feit
Op 4 maart 1957 fusioneerde het bedrijf met de Anc. Ets. De Waele & Röthlisberger tot de nieuwe vennootschap ‘Filature Nouvelle Orléans’. De continue modernisering zorgde ervoor dat de firma bleef groeien en in 1969 een kleine 700 werknemers telde. Op haar hoogtepunt bestond het bedrijf uit een eerste spinnerij met sheddaken, burelen in Vlaamse Renaissancestijl en een katoenloods (1896), een tweede spinnerij in Manchesterstijl met stookplaats, schoorsteen, een machinekamer, een tweede katoenmagazijn en zelfs een paardenstal (1899), verschillende uitbreidingen en bijkomende burelen (tot 1968).
Oprichting Société Anonyme Cotonnière Nouvelle Orléans
Binnen het projectgebied werd op 12 juni 1896 de ‘Société Anonyme Cotonnière Nouvelle Orléans’ opgericht. De activiteiten van dit nieuwe bedrijf waren het spinnen, twijnen en weven van katoen. In de beginjaren groeide deze onderneming zeer snel.
Oprichting katoenfabriek
De verkaveling en urbanisatie van dit gebied dateert van 1872, op initiatief van Gentse textielfabrikanten zoals de Hemptinne en de gebroeders De Smet, die hier een katoenfabriek oprichtten. Het gebied bleek een uitermate gunstige ligging voor industrievestigingen. Samen met de bijhorende proletarische woonwijken, ontstond een belangrijk industrieel stadsbeeld.