Wat kan de FNO-site worden?
De herbestemming van de FNO-site maakt deel uit van het stadsvernieuwingsprogramma Het Getouw. De naam verwijst naar ‘Filature Nouvelle Orléans’, de voormalige katoenspinnerij op dat terrein. De site is 2,4 hectare groot en ligt geprangd tussen de Bloemekenswijk en het KMO- en industriegebied ten zuiden van de Wondelgemse Meersen. Aan de noordoostkant grenst de site aan het Bloemekenspark en de Lieve. In het zuidwesten markeren de gebouwen en de evacuatieweg van de brandweer de grens.
De site staat al jaren leeg en is toe aan een nieuwe bestemming. Sogent voerde samen met de Stad Gent en gespecialiseerde bureaus (Humbble, Propolis, Dhooge & Meganck Architectuur en Sabine Okkerse) een programmastudie uit. De studie brengt de mogelijkheden in kaart zodat we onderbouwde keuzes kunnen maken over de invulling van de site:
- Mix van functies: plaats voor wonen, werken, studeren, ontspannen en ontmoeten.
- Erfgoed eerst: de beschermde gebouwen worden gerestaureerd en krijgen nieuwe functies die passen bij hun grote ruimtes, denk aan: onderwijs, maak-economie, kantoren of plek voor jeugd, sport en cultuur. Het erfgoed wordt in waarde gelaten en kan gecombineerd worden met een nieuwe (buurt)functie.
- Verbindingen met de Bloemekenswijk: de site moet goed bereikbaar zijn. Met een duidelijke toegangsweg voor auto’s, maar ook met zachte verbindingen voor fietsers en voetgangers.
- Publieke ruimte: een slim aangelegd openbare plek waar iedereen zich thuis voelt.
De FNO-site moet zo een voorbeeld worden van verweving voor Gent en daarbuiten. Wil je meer weten over het onderzoek? Bekijk dan deze samenvatting.
De Bloemekenswijk denkt mee
Er is een wijkprojectgroep met bewoners die als klankbord dient bij de plannen. Zij gaven belangrijke voorwaarden mee tijdens het onderzoek:
- geen extra verkeer
- zoveel mogelijk groen behouden
- voldoende sociale controle
- extra ruimte om elkaar te ontmoeten
Wat gebeurt er nu?
In april 2022 startte een oriënterend bodemonderzoek op de site in kader van de toekomstige herontwikkeling. Hieruit bleek dat er een PFAS-verontreiniging op de site is.
Momenteel loopt een bijkomend bodemonderzoek om de PFAS-verontreiniging volledig in kaart te brengen. De resultaten zijn nodig om te bepalen welke saneringsmaatregelen nodig zijn. Tot die duidelijkheid er is, kan de verdere ontwikkeling van de site niet starten.
De tijdelijke voorzorgsmaatregelen voor de buurt (‘no regret’-maatregelen) blijven gelden, maar bijkomende maatregelen zijn voorlopig niet nodig. Alle info vind je op de website van de Stad Gent.
Tijdelijke invulling: beheerder gezocht
In afwachting van de definitieve ontwikkeling knapte de Stad Gent de oostelijke loods aan de Nieuwevaart op. Die loods wordt de komende twee jaar een ontmoetingsplek voor jongeren, met focus op urban sports.
Vzw’s of organisaties die dit mee willen vormgeven, vinden meer info op de website van de Stad Gent.
Historiek
Lopend bodemonderzoek
De gevonden PFAS-verontreiniging wordt verder onderzocht. Midden 2024 werd het Oriënterend Bodemonderzoek afgerond. Momenteel loopt er een bijkomend bodemonderzoek (BBO). De resultaten worden verwacht tegen eind 2025 en zijn noodzakelijk om een volledig beeld te krijgen van de verontreiniging en om te bepalen welke saneringsmaatregelen nodig zullen zijn.
Marktconsultatie
In 2024 voerden we een marktconsultatie bij private spelers om meer zicht te krijgen op de interesse en de ontwikkelingsmogelijkheden van de site.
PFAS verontreiniging op de FNO-site
Bij het bodemonderzoek werd eind 2022 een PFAS-verontreiniging vastgesteld op de site. Omwonenden werden door de Stad Gent persoonlijk geïnformeerd en kregen het advies om enkele tijdelijke voorzorgsmaatregelen of ‘no regret’-maatregelen te nemen. Het speelpleintje in de Roggestraat en de parkzone zijn veilig en kunnen gewoon gebruikt worden. De resultaten vragen nog bijkomend onderzoek om de verontreiniging verder in kaart te brengen. Hier kan je meer informatie vinden.
De FNO-site zal pas ontwikkeld kunnen worden tot een nieuw stadsdeel ná het uitvoeren van de saneringswerken. Waar mogelijk zullen we de sanering en de toekomstige ontwikkeling wel op elkaar afstemmen. De inrichting van het openbaar domein (bijvoorbeeld waterinfiltratiezones en hemelwatervoorzieningen) moeten immers dusdanig ontworpen zijn de verontreiniging zich niet verder kan verspreiden.
Participatie: klankbordgroep wordt opgestart
Het bureau koppelde tussentijds de resultaten terug naar de ruimere wijk op 14 november 2021 tijdens een inloopmoment op de site.
Start scenario-onderzoek
In het voorjaar van 2021 startten sogent samen met de stadsdiensten een scenario-onderzoek ter voorbereiding van de herbestemming van de FNO-site.
In handen van de Stad Gent
In 2002 kocht de stad Gent een eerste deel van de terreinen tussen de Nieuwevaart en de Roggestraat aan. Dit eerste deel omvat de gronden van de nieuwe brandweerkazerne, een deel van het Bloemekensparkt en het Manchestergebouw. In 2006 werd het tweede deel van de site eigendom van de Stad: de toegangsgebouwen, de oude burelen met de spinnerij en de katoenloodsen.
In 2002 nam de Stad de beslissing om de hoofdbrandweerkazerne van de Academiestraat in het centrum naar de FNO-site te verhuizen. De nieuwbouw naast het Manchestergebouw aan de kant van de Roggestraat werd opgeleverd in 2006. De verwilderde boomgaard en de volkstuintjes in het zuiden van de site werden omgevormd tot een buurtpark.
FNO-site verkocht aan Brusselse projectontwikkelaar
In 1990 werd de volledige site verkocht aan de Brusselse projectontwikkelaar Immoperel. Verschillende delen van de fabriek kwamen leeg te staan. Verval trad in en de stookplaats, de machinekamer en de paardenstal. Een van de katoenloodsen werd zonder vergunning gesloopt. De sloop van het Manchestergebouw werd net op tijd een halt toegeroepen.
Op 3 januari 1995 werden het Manchestergebouw, de kantoorgebouwen uit 1896 en 1907, de schoorsteen en de oude katoenloodsen beschermd als monument.
Crisis in de textielsector
Vanaf de jaren 1960 ging het echter minder goed met de Belgische katoenindustrie. FNO schakelde eerst nog over op de verwerking van synthetische vezels, maar werd in 1972 overgenomen door de UCO-groep. Door de aanhoudende crisis in de textielsector werden de activiteiten steeds verder afgebouwd. In de jaren 1980 verdween de naam FNO geleidelijk en werd de site effectief een deel van UCO-Maïsstraat.
Fusie is een feit
Op 4 maart 1957 fusioneerde het bedrijf met de Anc. Ets. De Waele & Röthlisberger tot de nieuwe vennootschap ‘Filature Nouvelle Orléans’. De continue modernisering zorgde ervoor dat de firma bleef groeien en in 1969 een kleine 700 werknemers telde. Op haar hoogtepunt bestond het bedrijf uit een eerste spinnerij met sheddaken, burelen in Vlaamse Renaissancestijl en een katoenloods (1896), een tweede spinnerij in Manchesterstijl met stookplaats, schoorsteen, een machinekamer, een tweede katoenmagazijn en zelfs een paardenstal (1899), verschillende uitbreidingen en bijkomende burelen (tot 1968).
Oprichting Société Anonyme Cotonnière Nouvelle Orléans
Binnen het projectgebied werd op 12 juni 1896 de ‘Société Anonyme Cotonnière Nouvelle Orléans’ opgericht. De activiteiten van dit nieuwe bedrijf waren het spinnen, twijnen en weven van katoen. In de beginjaren groeide deze onderneming zeer snel.
Oprichting katoenfabriek
De verkaveling en urbanisatie van dit gebied dateert van 1872, op initiatief van Gentse textielfabrikanten zoals de Hemptinne en de gebroeders De Smet, die hier een katoenfabriek oprichtten. Het gebied bleek een uitermate gunstige ligging voor industrievestigingen. Samen met de bijhorende proletarische woonwijken, ontstond een belangrijk industrieel stadsbeeld.