Situering
De site van de voormalige wasserij is gelegen in het bouwblok omsloten door de Toekomststaat, de Kunstenaarstraat, de Beeldhouwerstraat en het Heernisplein.
Het wasserijgebouw in de Kunstenaarstraat, gebouwd rond 1960, bestaat uit twee bouwlagen en bevat een stevige betonnen constructie met een vrij gesloten straatgevel. In de Toekomststaat behoren ook het herenhuis en de aanpalende rijwoning tot de projectsite. In de Beelhouwersstraat vervolledigt een braakliggend terrein de projectsite.
En Route!
De plek met een terreinoppervlakte van ruim 2.000 m² biedt heel wat mogelijkheden en maakt daarom deel uit van het stadsvernieuwingsproject 'En Route'. En Route wil van de wijken Dampoort en Sint-Amandsberg buurten maken waar het ook in de toekomst goed wonen is, met voldoende groen en ontmoetingsruimte. Maar de wijk zou ook moeten bloeien, bruisend van creativiteit en ondernemingszin. De wasserijsite moet dé plek worden waar die dynamiek zichtbaar wordt, waar buurtbewoners, lokale verenigingen, ondernemers en creatievelingen elkaar kunnen ontmoeten.
De Wasserij der Vlaanderen is één van de concrete ingrepen die sogent plant binnen ‘En Route’. Andere projecten van sogent zijn Cohousing Bijgaardehof en de omgeving van het Heilig Hartplein.
Wasserij der Vlaanderen
De wasserij der Vlaanderen werd in 1924 opgericht door Maurice Dossche in de Toekomststraat in Sint-Amandsberg. Een eerste vergunning voor een droogkuis dateert van 1950. Op 9 oktober 1964 kreeg de firma, ondertussen onder leiding van zoon Armand Dossche, de vergunning voor de uitbating van een wasserij en nieuwkuisbedrijf.
In 2004 ging het bedrijf achter de Wasserij der Vlaanderen failliet en werd de zaak overgenomen door Rapid Was-o-Matic. In 2011 sloten de deuren van de Wasserij echter definitief en kwam de site leeg te staan.
Het ontwerp
Het herenhuis in de Toekomststraat wordt behouden en gerenoveerd tot kantoren. Naast het herenhuis is de woning gesloopt. Dat wordt meteen de nieuwe toegang tot de Wasserijsite. Er komt een poort zodat de site, indien nodig, afgesloten kan worden.
Het binnengebied krijgt een groene open speel- en ontmoetingsruimte. De bezoekers kunnen hun fietsen kwijt in 2 fietsenstallingen. Eén bevindt zich aan het sanitair en één onder de oude betonnen citern.
Vanop het binnenplein is er zicht op de modernistische gevels die de sfeer van de Wasserijsite bepalen. De achterbouw van het herenhuis, toegankelijk via een nieuwe betonnen toegangshelling en trap, kan de ideale plek zijn voor het onthaal of een buurtwinkel.
De gevel van de industriële Wasserij in de Kunstenaarstraat blijft behouden. Uiterst rechts in de gevel geeft een poort toegang tot de binnenstraat die leidt naar het binnenplein. Meteen bij het binnenkomen is er zicht op de gelijkvloerse polyvalente ruimte. De glazen wand langs de binnenstraat vormt één grote etalage. Zichtbaarheid, openheid en flexibele inrichtingsmogelijkheden vormen hier de krachtlijnen. Een makersmarkt, tentoonstelling, voorstelling, buurtactiviteit of een filmavond zijn voorbeelden van mogelijke activiteiten.
Aansluitend op het binnenplein is ruimte voor een kleine horecazaak. De lift en trappenpartij liggen er vlak naast. Op de verdieping krijgt de Wasserij een vrij indeelbare ruimte. Deze kan in boxen worden onderverdeeld voor maakateliers, workshopruimtes,... De gebruikers zullen de indeling kunnen kiezen in functie van hun noden. Daarnaast is er ook ruimte voor sanitair, technische lokalen, elektriciteitscabine, berging- en poetslokaal. Tot slot kan de buurt gebruik maken van een nieuwe buurtfietsenstalling aan de zijde van de Kunstenaarstraat.
DmvA Architecten maakte de plannen, samen met Denkbar, HP Engineers en Fris in het landschap met Asset.
Wie baat de Wasserij uit?
De volledige site zal, na de verbouwing, via verhuur in beheer worden gegeven aan één of meerdere huurder-beheerder(s). Zij staan in voor het beheer en de coördinatie. Sogent lanceerde hiervoor in 2022 een open oproep waar verschillende kandidaten op in tekenden. Eenmaal de werken opnieuw opstarten, kan de gunning van de eerst gerangschikte kandidaat afgerond worden.
Sogent wenst met de reconversie van de wasserijsite een project te realiseren met kwalitatieve binnen- en buitenruimtes, met een positieve uitstraling, passend in de wijk en functionerend als een katalysator voor de buurt. De vernieuwde wasserijsite dient het dichtbebouwde bouwblok en de wijk van lucht, ademruimte en activiteit te voorzien. De Wasserijsite moet inspelen op het pionieren, vernieuwen en ondernemen in de wijk. Om dit effect te verkrijgen, is er nood aan geschikte betaalbare ruimte, aan buurtateliers met gedeelde infrastructuur voor lokaal creatief ondernemen en kruisbestuiving tussen het bestaande, lokale economische weefsel, buurtorganisaties, sportverenigingen, de artistieke wereld,…
Bouwwerken tijdelijk stilgelegd
In oktober 2022 werd de omgevingsvergunning voor de reconversie van de Wasserijsite vernietigd door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Sogent heeft een nieuwe vergunningsaanvraag ingediend en hoopt de werken in het voorjaar van 2024 te hervatten.
Tijdlijn
Tijdelijke invulling
In afwachting van de opening van de vernieuwde wasserijsite konden de buurtbewoners de plek reeds leren kennen. 'De buren van de Wasserij' is een vereniging van buurtbewoners die van de site een (re)creatieve werkplaats maakten voor en door de buurt. De vereniging bracht met de tijdelijke invulling een mooie aanvulling op de reeds aanwezige buurtinitiatieven. De Wasserij speelt daardoor al sinds juli 2017 een belangrijke rol als ontmoetingsplek in Sint-Amandsberg.
Open oproep: beheer (via verhuur) voor één of meerdere huurder-beheerder(s)
Sanering
De activiteiten van de voormalige wasserij zorgden voor een bodemverontreiniging. Hierdoor moeten de gronden gesaneerd worden. Deze bodemsanering gebeurt via De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij OVAM. De verontreiniging is terug te vinden tot op een diepte van 10 à 11 meter en heeft zich in een pluimvorm verspreid in het grondwater onder ongeveer 200 percelen in de buurt. De bodemverontreiniging vormt geen gevaar voor de gezondheid.
OVAM startte de sanering in het najaar van 2017. Fase 1, de sanering van de kernzone ter hoogte van de droogkuisinstallaties, is uitgevoerd en ondertussen is ook fase 2 afgerond, nl. de sanering van de kernzone ter hoogte van de riolering langs de Kunstenaarstraat. Na 2 jaar monitoring van deze fasen zal bepaald worden of de sanering van de pluim nog nodig is en zo ja, op welke manier.
Bouwwerken tijdelijk stil
De omgevingsvergunning voor de reconversie van de Wasserijsite werd vernietigd door de Raad voor Vergunningsbetwistingen.
